Żywotność paneli fotowoltaicznych
Jednoznaczne określenie żywotności modułów paneli fotowoltaicznych jest trudnym zadaniem. Może się ona różnić w zależności od producenta, modelu, a także sposobu eksploatacji paneli. Obecnym standardem jest 25-letnia gwarancja oferowana przez producentów. Po upływie tego okresu wydajność paneli znacząco spada z roku na rok. Jednakże nie dotyczy to wszystkich modeli – niektóre z nich działają przed 35 lub nawet 40 lat.
Zobacz także: Magazynowanie energii z fotowoltaiki
Za obniżenie wydajności paneli fotowoltaicznych odpowiedzialny jest efekt degradacji. Oznacza to, że każdy model, nawet ten najwyższej jakości, z biegiem czasu traci swoją efektywność. Największy spadek można zauważyć przez 5-10 pierwszych lat użytkowania. Wynosi on od 0,5 do 0,7 procent na rok. Następnie odsetek ten stopniowo maleje.
Mimo wysokiej odporności instalacji fotowoltaicznej na niekorzystne warunki pogodowe mogą mieć one wpływ na jej żywotność. Szczególnie szkodliwa może okazać się wysoka temperatura, która powoduje, że sprawność paneli spada i szybciej się one zużywają. Niebezpieczne mogą okazać się również gradobicia, a także intensywne opady deszczu i śniegu. Przykładowo duża warstwa śniegu zmniejsza przepuszczalność promieniowania słonecznego, a czasami obniża je do minimum.
Gdzie utylizuje się panele fotowoltaiczne?
Po upływie żywotności paneli fotowoltaicznych nadają się one do utylizacji, która odbywa się w zakładach recyklingowych. Jest to proces niezwykle istotny z uwagi na to, że do produkcji modułów wykorzystuje się wiele różnorodnych materiałów. Prawidłowa utylizacja pozwala na odzyskanie większości surowców, które mogą ponownie zostać wykorzystane w przemyśle.
Proces utylizacji polega na zdemontowaniu wszystkich elementów, które można od siebie oddzielić m.in. kabli czy też skrzynki przyłączeniowej oraz posortowaniu surowców. W następnych etapach utylizacji surowce te zostają odzyskane przy pomocy procesów takich jak przetapianie, rozdrabnianie, cięcie, a także poprzez obróbkę chemiczną. Recykling paneli to proces złożony, w którym każda grupa komponentów zostaje wysłana do konkretnego działu, który pracuje nad odzyskaniem poszczególnych surowców.
Co można odzyskać z paneli fotowoltaicznych?
Ze zużytych modułów paneli fotowoltaicznych odzyskuje się przede wszystkim szkło, aluminium, krzem oraz miedź. Znajduje się w nich również niewielka ilość srebra, które również może być ponownie wykorzystane. Z nowszych modeli możliwe jest również odzyskanie metali ziem rzadkich.
Najłatwiejsze do zutylizowania są elementy wykonane ze szkła lub aluminium. Proces przetapiania jest stosunkowo prosty i umożliwia na odzysk ponad 90% materiałów. Elementy krzemowe zwane waflami, które zachowały się w dobrym stanie, są wytrawiane przez odpowiednio dobrane kwasy i mieszanki. Proces ten ma na celu odzyskanie ich pierwotnych właściwości. Natomiast wafle krzemowe, które nie nadają się do wykorzystania, zostają przetopione oraz wykorzystane w następnych modułach paneli.
Nieco inną technikę stosuje się przy utylizacji cienkowarstwowych paneli fotowoltaicznych. Rozdrabnia się je do elementów o wielkości 4-5 cm przy pomocy specjalnej niszczarki. Tak pokruszony szklany laminat można w prosty sposób oddzielić i ponownie przetopić. Natomiast metale, które pozostają do dalszej obróbki, umieszczane zostają w wirówce. Tam zyskują płynną postać, a następnie zostają czyszczone i dalej przetwarzane.
Kto jest odpowiedzialny za utylizację paneli fotowoltaicznych?
Paneli nie wolno wyrzucać do przydomowego śmietnika, czy też oddać w punkcie odbioru śmieci. Powodem jest fakt, iż stanową one sprzęt elektryczny i elektroniczny, a także są one odpadami wielkogabarytowymi. W związku z tym podlegają one selektywnej zbiórce i wymagają szczególnego postępowania w celu ich utylizacji.
Zobacz także: Pożar instalacji fotowoltaicznej – czy jest się czego bać?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, utylizacja paneli musi się odbyć w wyspecjalizowanych zakładach recyklingowych, i to właśnie tam należy przekazać zużyte instalacje fotowoltaiczne. Według unijnej rekomendacji to producent powinien mieć obowiązek utylizacji paneli. Podobnie wygląda sytuacja według Ministerstwa Aktywów Państwowych.
Według przepisów koszty utylizacji leżą po stronie podmiotów wyprowadzających ten sprzęt. Wszystko wynika z rozszerzonej odpowiedzialności producenta, który musi zająć się zagospodarowaniem modułów aż do samego końca ich użyteczności.
W praktyce sprawa wygląda nieco inaczej. Tylko niektórzy producenci gwarantują odbiór i utylizację instalacji fotowoltaicznych, a często w takich przypadkach koszty utylizacji leżą po stronie właściciela paneli. Najczęściej jednak to właśnie właściciele samodzielnie organizują wywóz zużytych instalacji fotowoltaicznych.
Ile kosztuje utylizacja paneli fotowoltaicznych?
Koszty utylizacji paneli wynoszą zaledwie ok. 2% ceny ich zakupu. Cena będzie się wahała w zależności od zakładu recyklingowego, a także wagi oddawanych paneli fotowoltaicznych, a także odległości, jaką muszą przebyć podczas transportu od właściciela do odpowiedniego zakładu. W 2021 roku średnia cena za kilogram oscylowała w granicy 1,50 zł, natomiast koszt transportu wynosił ok. 2,50 zł za kilometr.
Szacując koszty utylizacji paneli o konkretnych wielkościach, właściciele instalacji o mocy do 4 kW mogą się spodziewać kosztu 300-400 zł netto. W przypadku paneli o mocy 7 kW koszt ten wyniesie pomiędzy 500-600 zł. Najdroższa będzie utylizacja instalacji o mocy powyżej 10 kW. Właściciele mogą zapłacić nawet ponad 800 zł netto. Zasada jest prosta – im lżejsza instalacja, tym tańszy będzie jej recykling.
