Grzyby to organizmy, które w biologii są sklasyfikowane jako osobne królestwo (Fungi). Co oznacza, że grzyby nie są roślinami, bo należą do innego królestwa organizmów, ale są one uznawane za warzywa. Przez długi czas grzyby był zaliczane do roślin, ale zmieniło się to w XX w.
Dlaczego grzyby nie są roślinami?
Główną różnicą między grzybami a roślinami jest to, że rośliny potrafią produkować swoje pożywienie. Rośliny produkują swój pokarm z dwutlenku węgla, wody i światła słonecznego – proces ten jest nam znany jako fotosynteza. Natomiast grzyby są cudzożywne, co oznacza, że mają swojego żywiciela, dla którego są pasożytem lub też żywią się materią, którą rozkładają, np. gnijące owoce.
Kolejną różnicą między grzybami, a roślinami jest sposób rozmnażania się. Rośliny rozmnażają się poprzez nasiona i rozsiewanie pyłków z kwiatów. Natomiast grzyby nie produkują owoców, czy nasion i rozmnażają się na różne sposoby m.in. poprzez produkcję zarodników, pączkowanie, czy gametogamię. Szacuje się, że jedna trzecia grzybów może rozmnażać się na więcej niż jeden sposób.
Następną kwestią jest struktura i budulec ścian komórkowych. Podczas gdy ściana komórkowa w roślinach zbudowana jest z celulozy, to w grzybach składa się z chityny i związków chityna-glukanów. Co ciekawe, z chityny zbudowane są również szkielety zewnętrzne stawonogów, w tym owadów.
Rola pełniona w przyrodzie przez grzyby i rośliny także się różni. Rośliny są postrzegane w naturze jako producenci, bo wytwarzają żywność, a także tlen i biomasę w procesie fotosyntezy. Podczas gdy rola grzybów jest odwrotna – są one odpowiedzialne za rozkład biomasy w środowisku. Kończąc wątek porównawczy, warto dodać, że patrząc na DNA grzybów bliżej im do zwierząt, niż roślin.
Czy grzyby mają w sobie chloroplasty?
Grzyby nie zawierają w sobie chloroplastów, czyli zielonej substancji, która nadaje roślinom zielony kolor i pomaga w procesie fotosyntezy.
Zobacz także – Dlaczego liście zmieniają kolor na jesień?
Czy grzyby potrzebują słońca?
Grzyby nie potrzebują słońca tak, jak rośliny. Najlepiej żyje im się w ciemnościach, choć tolerują lekkie światło słoneczne, ale nie może ono nadmiernie świecić, bo będzie to powodowało par owanie wody i wysychanie grzybni.
Czy grzyby potrzebują tlenu?
Większość gatunków grzybów potrzebuje tlenu do przeżycia, ale nie wszystkie. Przykładowo, drożdże – te które dodaje się do ciasta lub z których robi się piwo – najlepiej rosną, gdy mają dostęp do tlenu, ale przetrwają też tam gdzie tlenu brakuje.
Znaczenie grzybów w przyrodzie
Grzyby pełnią kluczową rolę w balansowaniu ekosystemów, a ponadto są tak powszechne, że stanowią dużą część biomasy w każdym ekosystemie, w jakim występują. Ich zdolność do rozkładania materii organicznej pozwala rozkładać ciężkie do strawienia materiały, jak celuloza i lignina. Proces ten jest możliwy dzięki sposobowi odżywiania grzybów, w którym trawienie następuje poza organizmem grzybów.
Ten proces trawienia pozwala uwolnić z rozkładających się organizmów pierwiastki, jak azot i fosfor, które w środowisku są potrzebne w dużych ilościach, a nie są nadmiernie dostępne. Enzymy trawienne grzybów zamieniają związki organiczne w rozpuszczalne składniki odżywcze, jak cukry proste, fosforany i azotany. Pierwiastki zostałyby zatrzymane w martwym organizmie, a dzięki grzybom są dostępne dla innych gatunków w ekosystemie.
Grzyby współpracują także z roślinami. Korzenie roślin i grzyby współżyją ze sobą pod ziemią – zjawisko to nazywa się mykoryza – grzyby otrzymują od roślin związki organiczne, które powstają podczas fotosyntezy. W zamian grzyby oferują roślinom związki azotowe i fosforowe. Ponadto grzyby wydzielają hormony roślinne, które regulują rozwój i wzrost rośliny, poza tym wydzielają do gleby antybiotyki, które zmniejszają prawdopodobieństwo zachorowania roślin.
Ponadto grzyby same w sobie, to również źródło pokarmu dla zwierząt.
Znaczenie grzybów dla człowieka
Jako ludzie z grzybami zetkniemy się w wielu dziedzinach – od medycyny po uprawę roli.
W naszej kuchni znajdziemy wiele gatunków grzybów, jak m.in. borowiki, pieczarki, czy drożdże. Stosowanie drożdży do fermentacji, żeby uwarzyć piwo, czy wino, to sztuka znana ludziom od wieków, jeśli nie tysiącleci. Drożdże dodaje się również do wypieków, by ciasto było podniosło się i było pulchniejsze. Co ciekawe, zanim ludzie doszli do tego, jak wyizolować drożdże zostawiali ciasto, żeby zebrało drożdże z powietrza i wyrosło, co trwało godziny, a nawet dni.
W farmakologii grzyby są stosowane jako antybiotyki o nazwie penicylina i cefalosporyny. Poza tym z grzybów pozyskuje się lek immunosupresyjny o nazwie cyklosporyna, który obniża ryzyko odrzucenia organu po przeszczepie i jest prekursorem hormonów sterydowych. Dodatkowo z grzybów wytwarza się leki przeciwnowotworowe i obniżające cholesterol.
Grzyby mogą wywołać u ludzi również negatywne efekty, jak reakcje alergiczne, niewydolność narządów, a nawet śmierć. Z racji tego, że ciężko zidentyfikować grzyby jadalne, bez dostatecznej wiedzy o nich poleca się uznawać każdego nieznanego grzyba za trujący.
