• Strona główna
  • Kategorie
    • Wiadomości
    • Środowisko
    • Klimat
    • Zwierzęta
    • Odpady i recykling
    • Zanieczyszczenia środowiska
    • Energia
    • Elektromobilność
ecovibes
Brak wyników
Pokaż wszystkie wyniki
ecovibes
Brak wyników
Pokaż wszystkie wyniki

Dziura ozonowa – czym jest, przyczyny i skutki

Marek Auruszkiewicz przez Marek Auruszkiewicz
11 lutego 2022
w Środowisko
Czas czytania: 6 minuty

W tym artykule przyjrzymy się dokładnie dziurze ozonowej – czym jest, jak powstaje, jakie skutki niesie ze sobą i jakie działania podejmować, by zapobiegać jej powstawaniu w przyszłości. Na wszystkie te pytania znajdziesz odpowiedź poniżej.

Co to jest dziura ozonowa?

Dziura ozonowa, to zjawisko polegające na obniżeniu stężenia ozonu w atmosferze ziemskiej. Nie jest to jednak dziura w dosłownym znaczeniu tego słowa – w warstwie ozonowej nie powstają dziury, czy luki tylko zawartość ozonu spada. Skutkuje to przepuszczaniem przez warstwę ozonową większej ilości promieniowania ultrafioletowego, które dociera do nas ze Słońca.

Co ciekawe, warstwa ozonowa jest bardzo cienka – ma średnio 3 mm grubości, dla porównania moneta 5 zł ma 2 mm. W obszarach określanych dziurą ozonową średnia grubość warstwy ozonowej to 1 mm. Dziura ozonowa występuje nad oboma geograficznymi biegunami ziemskimi – północnym i południowym – zwanych też odpowiednio Arktyką i Antarktydą.

Dlaczego właśnie tam? Skrajnie niskie temperatury i silne wiatry w stratosferze nad biegunami powodują szybszy rozpad cząsteczek ozonu. Ponadto na biegunach nie ma tyle światła słonecznego, co na innych szerokości geograficznych, co powoduje, że proces tworzenia ozonu z tlenu zachodzi dużo rzadziej.

Wizualizacja przedstawiająca dziurę ozonową nad Antarktydą w 2013 roku
Dziura ozonowa nad Antarktydą w 2013 roku. | Zdjęcie NASA

Jak powstaje dziura ozonowa?

Ozon w stratosferze powstaje na skutek oddziaływania promieni UV ze Słońca na cząsteczki tlenu znajdujące się w atmosferze. W wyniku działania promieni ultrafioletowych, cząsteczki tlenu rozłączają się na dwa osobne atomy tlenu, po czym te dwa osobne atomy łączą się z jeszcze nierozbitymi dwuatomowymi cząsteczkami tworząc ozon, czyli trójtlen. Następnie promienie UV powodują rozpad cząsteczek ozonu na Osta Yleinen Premarin ilman Reseptiä osobne cząsteczki i atomy tlenu. Proces ten ciągle się powtarza – nazywa się to cyklem ozonowym, gdzie ozon cyklicznie się tworzy i rozpada. Najwięcej ozonu powstaje w klimacie tropikalnym, ale wiatr w atmosferze ziemskiej roznosi go po całej planecie.

Zobacz także
Jak powstaje wiatr?

Cykliczny proces tworzenia ozonu zakłócają inne związki chemiczne zawarte w atmosferze, które utrudniają trafienie promieni UV w cząsteczki tlenu. Zmniejsza to prawdopodobieństwo powstania ozonu, lub tak, jak jony chlorowe przyczyniają się bezpośrednio do rozpadu ozonu w tlen – skutkiem jest powstawanie dziury ozonowej.

Wyniszczające warstwę ozonową są fluoropochodne związki metanu i etanu, w Polsce nazywane freonami. Freony były masowo używane w przemyśle od lat 50. m.in. w urządzeniach chłodniczych i klimatyzacjach, czy do produkcji lakierów. Stosowano je również w medycynie i przemyśle kosmetycznym. Freony nie rozpadają się, co oznacza, że mogą przebywać w atmosferze ponad 100 lat.

Innymi związkami przyczyniającymi się do tworzenia dziury ozonowej, obok freonów są halony. Były stosowane dawniej jako środki gaśnicze. Poza wpływem na atmosferę są także szkodliwe dla naszego zdrowia przez opary, które powstają w wysokiej temperaturze przy gaszeniu pożarów.

Skutki dziury ozonowej

Warstwa ozonowa chroni nas przed promieniami UV ze Słońca, które mogą być bardzo szkodliwe dla naszego zdrowia. Dziura ozonowa sprawia, że tracimy tę warstwę ochronną. 

Skutki dla ludzi

Nadmierne wystawienie na promieniowanie ultrafioletowe wywołuje nie tylko poparzenia skóry, ale może także zwiększyć zachorowalność na nowotwory. Głównym czynnikiem powodującym zachorowania na czerniaka, czyli nowotwór skóry, jest właśnie nadmierne wystawienie na działanie promieni UV. Ponadto ultrafiolet przyspiesza starzenie się skóry i obniża odporność naszego organizmu, przez co jesteśmy bardziej narażeni na różnego rodzaju bakterie, wirusy i pasożyty. Promienie UV mogą również uszkodzić nasze DNA. Żeby temu zapobiegać ważne jest używanie kremów z filtrem UV, gdy przebywamy długo na słońcu. 

Również nasze oczy są narażone na działanie ultrafioletu, co może wywoływać np. zaćmę, czy ostre zapalenie spojówek. Dlatego warto je chronić i zalecane jest korzystanie z okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV.

Skutki dla roślin i zwierząt

Poza ludźmi także rośliny są dotknięte efektami promieniowania UV. Nadmierna ekspozycja hamuje rozwój roślin, istnieje więc obawa, że dziura ozonowa może prowadzić do wymierania gatunków roślin i ograniczać ilość zbieranych plonów z upraw. W ekosystemie wszystko jest ze sobą połączone, więc zniknięcie jednego gatunku roślin może mieć spore konsekwencję dla innych roślin, czy zwierząt. Poza tym rośliny zapobiegają erozji gleby oraz utrzymują wilgoć, ich zanikanie będzie powodować pustynnienie rejonu.

Zobacz także
Co to jest pustynnienie? Przyczyny i skutki

U zwierząt domowych skutki promieniowania UV są podobne do tych u ludzi. Są one również narażone na zwiększenie szansy pojawienia się nowotworów, choć większość zwierząt posiada sierść, która je chroni, to odsłonięte części ciała nadal są zagrożone.

Wykres przedstawiający spadek globalnego zużycia substancji zubożających warstwę ozonową w odniesieniu do roku 1986.

Jak zapobiegać dziurze ozonowej?

Działania zapobiegające powstawaniu dziurze ozonowej były podejmowane na przestrzeni ostatnich dekad. Efektem tych działań jest zawarty w 1987 roku protokół montrealski, którego skutkiem jest znaczący spadek produkcji freonów, halonów i innych substancji szkodzących warstwie ozonowej.

Trzeba przyznać, że podjęte działania zapobiegawcze okazały się całkiem skuteczne. Od roku 2000 ozon w atmosferze powoli zaczął się odbudowywać, a naukowcy szacują, że proces regeneracji warstwy ozonowej będzie trwał nawet do 2075 roku, to kawał czasu, ale wszystko zmierza w dobrym kierunku. W 2019 roku NASA poinformowała, że dziura ozonowa jest najmniejsza od czasu jej odkrycia, czyli od 1982 roku.

UdostępnijTweetUdostępnij
Marek Auruszkiewicz

Marek Auruszkiewicz

Zobacz także

Drzewa

Najstarsze drzewo na świecie i w Polsce

przez Marek Auruszkiewicz
29 kwietnia 2022

Najdłużej żyjące drzewa na naszej planecie są z nami już kilka tysięcy, a niektóre nawet kilkadziesiąt tysięcy lat. W poniższym...

Dwie osoby idące przez zawieję śnieżną

Najzimniejsze miejsca na Ziemi

przez Marek Auruszkiewicz
14 kwietnia 2022

Jakie miejsce na ziemi jest najzimniejsze? Jakie jest najzimniejsze miejsce, w którym mieszkają ludzie? Czy w Afryce też jest czasami...

Zdjęcie huraganu Florence z kosmosu

Huragan – czym jest, jak powstaje, skutki wystąpienia

przez Dawid Jakubowski
11 kwietnia 2022

Jeszcze kilkanaście lat temu o huraganie można było słyszeć jedynie w telewizji. Od niedawna jednak przez Polskę regularnie przechodzą coraz...

Pokaż więcej
Waleń wyskakujący ponad wode

8 największych zwierząt na świecie

19 maja 2022
Drzewa

Najstarsze drzewo na świecie i w Polsce

29 kwietnia 2022
Symbol auta elektrycznego namalowany na ziemi

Czy samochody elektryczne parkują za darmo?

23 kwietnia 2022
Zdjęcie ładowarki wpiętej do auta elektrycznego

Ile czasu ładuje się samochód elektryczny

16 kwietnia 2022
Dwie osoby idące przez zawieję śnieżną

Najzimniejsze miejsca na Ziemi

14 kwietnia 2022
Zdjęcie wirnika turbiny wiatrowej wyłaniającego się ponad chmury

Energia wiatrowa – czym jest i jak działa?

12 kwietnia 2022
ecovibes

© 2021 ecovibes

nawigacja

  • Kontakt
  • Polityka prywatności
  • O nas

SOCIAL MEDIA

Brak wyników
Pokaż wszystkie wyniki
  • Strona główna
  • Kategorie
    • Wiadomości
    • Środowisko
    • Klimat
    • Zwierzęta
    • Odpady i recykling
    • Zanieczyszczenia środowiska
    • Energia
    • Elektromobilność

© 2021 ecovibes