Jeszcze kilkanaście lat temu o huraganie można było słyszeć jedynie w telewizji. Od niedawna jednak przez Polskę regularnie przechodzą coraz częstsze i jeszcze gwałtowniejsze burze, które są połączone z bardzo silnym, huraganowym wiatrem.
Z artykułu i dowiesz się, czym są huragany oraz gdzie można je spotkać, a także, jakie są ich skutki oraz jaki huragan był najsilniejszy.
Huragan – co to jest?
Pojęcie “huragan” ma dwa znaczenia.
Po pierwsze – huragan to bardzo silny wiatr, którego prędkość przekracza w niektórych miejscach 32 m/s (równowartość 12 w skali Beauforta). Na morzu tak silnym porywom wiatru towarzyszą bardzo wysokie i wzburzone fale. Natomiast na lądzie pojawienie się takiego wiatru z łatwością może wywołać znaczne szkody.
Po drugie – termin ten to również nazwa lokalna cyklonu zwrotnikowego, który przemieszcza się nad Północnym Atlantykiem oraz na wschodzie Północnego Pacyfiku.
Źródło – NOAA
Z kolei nad Zachodnim Pacyfikiem dochodzi do tajfunów, a nad Oceanem Indyjskim – cyklonów, podczas gdy u wybrzeży Australii występuje zjawisko nazywane willy-willy.
W Polsce natomiast popularna stała się nazwa, zapożyczona z języka niemieckiego – orkan.
W jaki sposób powstają huragany?
Jak powstają huragany? Na samym początku warto powiedzieć, że do powstawania huraganu konieczne jest spełnienie 4 warunków. Są to:
- Temperatura wody – w warstwie powierzchniowej oceanu powinna ona osiągnąć minimum 26°C;
- Położenie geograficzne – miejsce powstawania huraganów jest położone w odległości do 500 km od równika;
- Zmienność prędkości wiatru wraz z wysokością w całej troposferze – powinna być niewielka. Dzięki temu chmury przyjmą układ cykloniczny, który powinien objąć niemal całą grubość troposfery;
- Obecność chmur burzowych – które przekształcą energię cieplną czerpaną z wody oceanu w ruch powietrza.
Aby doszło do powstania huraganu, wszystkie te czynniki muszą występować jednocześnie. W przeciwnym wypadku nie dojdzie do powstania huraganu.
Kiedy wszystkie z powyższych warunków są spełnione, następnie:
- Chmury zasysają ciepłe powietrze znad oceanu, które zaczyna unosić do góry ruchem wirowym;
- Wznoszące się na dużą wysokość powietrze traci swoją temperaturę i zaczyna się robić cięższe;
- Zimne i ciężkie powietrze zaczyna spadać – jednocześnie jednak natrafia ono napływające ku górze masy ciepłego powietrza.
- Wskutek ruchu dwóch mas powietrza o różnych temperaturach obniża się ciśnienie i tak oto powstaje huragan.
Tak oto dochodzi do huraganu, który z każdym kolejnym kilometrem otwartego morza rozpędza się coraz bardziej. Im dłuższą trasę wiatr ma do pokonania, tym z większą mocą huragan uderzy w wybrzeże.
Niektóre z nich mogą osiągnąć nawet 300 km/h prędkości.
Tajfun, cyklon, orkan i huragan – czym się różnią?
Mogłoby się wydawać, że wszystkie te określenia oznaczają jedno i to samo zjawisko atmosferyczne, często bowiem używane są zamiennie – jak się jednak okazuje błędnie.
Łączy je to, że ich powstawanie jest związane z układami niskiego ciśnienia oraz tym, że rozwijają się one nad ciepłymi wodami. Na czym więc polega różnica pomiędzy nimi?
Huragan
To zjawisko, do którego dochodzi na Atlantyku i na wschodnim Pacyfiku – najbardziej dotknięte nimi obszary to wschodnie wybrzeże USA i Karaiby (Dominikana, Haiti, Kuba, wschodnie wybrzeże Meksyku).
Cyklon
Występuje u południowo-wschodnich wybrzeży Oceanu Indyjskiego oraz na obszarze południowo-zachodniego Pacyfiku – czyli na terenie Indii, Bangladeszu, Tajlandii.
Orkan
Pierwotnie była to nazwa, która oznaczała cyklon tropikalny nad Oceanem Indyjskim. Z czasem jednak pojęcie to zaczęło również funkcjonować w nazewnictwie huraganów, które od kilkunastu lat nawiedzają Europę Zachodnią i Środkową.
Tajfun
To zjawisko, do którego dochodzi na zachodnim Pacyfiku – a dokładniej pomiędzy 180, a 100 południkiem. Najbardziej na jego występowanie narażone są kraje takie jak: Japonia, Chiny, Filipiny.
Skutki wystąpienia huraganu
Skala szkód wyrządzonych huraganem może być naprawdę ogromna. Porywisty wiatr, wiejący z prędkością nawet do 300 km/h może wyrwać drzewo z korzeniami, zrywa dachy domów, uszkadza mosty, a nawet całkowicie niszczy budynki o słabszej konstrukcji.
Choć huragany kojarzą nam się z silnym, niszczycielskim wiatrem, to jednak największym zagrożeniem jest woda, a dokładniej fala sztormowa i intensywne opady deszczu. Oba te zjawiska odpowiadają za 88% zgonów podczas huraganów powstałych na Atlantyku.
Wiatr szalejący z ogromną prędkością wewnątrz huraganu porusza ogromne masy wody, tworząc potężne fale na wodzie, które podążają za huraganem. Gdy burza dotrze do lądu, spiętrzona woda gwałtownie zalewa tereny przybrzeżne, tym samym wywołując groźne, niszczycielskie powodzie.
Do tego dochodzą bardzo intensywne opady, podczas których może spaść nawet 1500 mm deszczu w ciągu dnia, co również zwiększa skale powodzi.
Powstała nawet specjalna skala służąca do oszacowania potencjalnych szkód wywołanych przez huragan – Skala Saffira-Simpsona.
| Kategoria wg. skali Saffira-Simpsona | Prędkość wiatru | Wysokość fali powodziowej | Poziom zniszczeń |
|---|---|---|---|
| Kategoria 1 | 119–153 km/h | 1,2-1,5 m | Przybrzeżne podtopienia oraz niewielkie zniszczenia w portach |
| Kategoria 2 | 154–177 km/h | 1,8-2,4 m | Uszkodzone dachy, wybite szyby, poważne uszkodzenia roślinności |
| Kategoria 3 | 178–208 km/h | 2,7-3,7 m | Uszkodzone mniejsze budynki, podtopienia terenów w głębi lądu |
| Kategoria 4 | 209–251 km/h | 4,0-5,5 m | Zerwane dachy, uszkodzenia ścian budynków, poważniejsze powodzie |
| Kategoria 5 | ≥ 252 km/h | ≥5,5 m | Całkowite zniszczenie niektórych budynków, powodzie na dużym obszarze |
Który huragan przyniósł największe straty?
Największe starty w historii całej Polski spowodował dotychczas orkan Ksawery z grudnia 2013 r., a kilka lat wcześniej Pia (2004 r.) i Kyrill (2007 r.). Wszystkie z nich spowodowały olbrzymie straty materialne oraz liczne awarie sieci elektrycznych. Wielokrotnie również doprowadziły one do śmierci ludzi.
Jeszcze większe straty spowodował jednak huragan Katrina, którego straty szacuje się nawet na 176,3 miliardów dolarów – tym samym jest to najdroższy huragan w historii Stanów Zjednoczonych.
Dla porównania warto powiedzieć, że drugi najdroższy w historii USA huragan (Harvey, 2017 r.) uczynił o wiele mniej strat – wycenia się je na 136,3 miliardów dolarów.
Huragan Katrina powstał w 2005 roku i wywołał ogromne straty – począwszy od Bahamów, aż po południową Florydę i Zatokę Meksykańską, gdzie prędkość wiatru osiągnęła ponad 250 km/h. Właśnie wtedy mianowano go huraganem piątej kategorii.
Źródło – NOAA
Ponad 80% obszaru Nowego Orleanu zostało zalane, zginęło 1836 osób, a 705 zostało uznanych za zaginione. Do dziś nie wszystkie miejsca, które doznały zniszczeń, ponownie funkcjonują. Mowa tu m.in. o Lower Ninth Ward, które zostało uznane za najbardziej zniszczoną dzielnicę Nowego Orleanu.
Tym samym huragan Katrina stał się najbardziej morderczym huraganem od czasów tego z Okeechobee w 1928 r. Wskutek wydarzenia populacja tego prawie pół milionowego miasta spadła do niespełna 273 tysięcy mieszkańców.
Zdjęcia – NASA
