Mgła – czym jest i jak powstaje

Co to jest mgła?

Mgła jest chmurą i tak jak wszystkie chmury składa się z małych kropel wody. Natomiast, różnica między chmurą a mgłą jest taka, że mgła znajduje się blisko powierzchni ziemi. Ponadto może być bardzo gęsta i w znaczącym stopniu ograniczać naszą widoczność – nawet poniżej 1000 m. W bardzo niskiej temperaturze np. poniżej -30°C krople wody zamarzają i zamiast wody w powietrzu unoszą się cząsteczki lodu – jest to mgła lodowa.

Jak i gdzie powstaje mgła?

Mgła to zjawisko, które najczęściej występuje w okresie jesienno-zimowym i może się pojawić zarówno w temperaturze ujemnej jak i dodatniej. Mgła formuje się kiedy para wodna – czyli woda w formie gazowej – zaczyna się skraplać. Proces ten nazywamy kondensacją.  Podczas tego procesu cząsteczki pary wodnej łączą się tworząc małe kropelki, które wiszą w powietrzu, a przez to, że jest ich bardzo dużo powstaje mgła. W postaci gazowej para wodna byłaby dla nas niewidoczna, więc i mgła by nie powstała.

Warunkiem koniecznym do powstania mgły jest spadek temperatury powietrza poniżej temperatury punktu rosy. Jeśli się to nie stanie, to wilgoć w powietrzu nie zacznie się skraplać, a jedynie zwiększy się wilgotność powietrza. Punkt rosy to temperatura, w której może rozpocząć się proces skraplania, jest on zależny od temperatury i wilgotności powietrza.

Rodzaje mgieł

Powyższy opis to proces powstawania mgły przedstawiony w uproszczeniu, natomiast istnieje kilka rodzajów mgieł i powstają one w różnych warunkach.

Mgła radiacyjna

Tworzy się w nocy, gdy ogrzana za dnia powierzchnia ziemi zaczyna oddawać ciepło do powietrza poprzez promieniowanie cieplne zachodzące nocą. Gdy podłoże przestanie oddawać ciepło zaczyna się ochładzać, a z nim również powietrze. Jak tylko temperatura powietrza osiągnie punkt rosy wilgoć zawarta w powietrzu zaczyna się skraplać, a z tego powstanie mgła radiacyjna. 

Wysokość mgły radiacyjnej wynosi od kilkudziesięciu centymetrów do kilkunastu metrów, ale podczas zimnych nocy, przy silnym wychłodzeniu wysokość może wynosić nawet 200 m. Mgły radiacyjne występują na stosunkowo małych obszarach i zazwyczaj utrzymują się w jednym miejscu, ponadto nie powstają nad zbiornikami wodnymi, ale może je tam przenieść wiatr.

Mgła adwekcyjna, napływowa

Powstaje, gdy wilgotne, ciepłe powietrze przemieszcza się nad chłodniejszą powierzchnię ziemi. Taki poziomy ruch powietrza nazywamy adwekcją, stąd też nazwa mgły. W procesie adwekcji powietrze o odmiennych właściwościach (temperatura, wilgotność, ciśnienie) napływa nad chłodniejsze podłoże. Powietrze zaczyna się stopniowo ochładzać, aż do osiągnięcia temperatury rosy. Wtedy powstaje mgła adwekcyjna.

Mgła napływowa często występuje na morzu, gdzie cieplejsze masy powietrza z rejonów tropikalnych natrafiają na masy chłodniejszego powietrza. Natomiast zimą powietrze nad oceanem jest cieplejsze niż to nad lądem, co również powoduje zetknięcie się różnych mas powietrza, a tym samym powstanie mgły. Mgła tego typu może być wysoka nawet na 500 m i utrzymywać się nawet kilka dni.

Mgła z wyparowania

Tworzy się, gdy woda lub bardzo wilgotna powierzchnia zaczyna parować. To ciepłe i wilgotne powietrze zaczyna się unosić, a jednocześnie się ochładza, tym samym zaczyna się proces kondensacji, czyli wilgoć w powietrzu zaczyna się skraplać. Tego typu mgła występuje np. nad jeziorem, albo po deszczu, gdy powierzchnia Ziemi jest rozgrzana i woda zaczyna szybko parować, a temperatura powietrza spadła.

Mgła frontalna

Powstaje przy spotkaniu się dwóch frontów meteorologicznych, np. frontu ciepłego i chłodnego, które różnią się właściwościami (temperatura, wilgotność, ciśnienie). Masy powietrza mieszają się ze sobą, a powietrze ciepłe się ochładza. Jeśli temperatura powietrza osiągnie punkt rosy powstanie mgła.

Mgła orograficzna (zboczowa)

To mgła, która występuje w górach, gdzie ciepłe, wilgotne powietrze unosi się wzdłuż wzniesienia góry i zaczyna się ochładzać. Tak, jak w pozostałych przypadkach, jeśli temperatura powietrza osiągnie punkt rosy powstanie mgła.

Dlaczego mgła znika, gdy zaczyna świecić Słońce?

Przeważnie mgła znika wraz ze wschodem Słońca, a to dlatego, że promienie słoneczne powodują wzrost temperatury otoczenia, a w tym także kropel wody, z których składa się mgła. Powoduje to szybsze parowanie kropel wody, a tym samym mgła rozpływa się w powietrzu.