W jaki sposób powstają opady atmosferyczne, czym właściwie są oraz jak mierzy się ich wielkość. Na te pytania znajdziesz odpowiedź w poniższym tekście.
Opad atmosferyczny – co to jest i jak powstaje?
Opady atmosferyczne to skondensowana (skroplona) lub skrystalizowana para wodna, która pod wpływem grawitacji opada w kierunku ziemi.
Para wodna w wyższych warstwach atmosfery ulega kondensacji ze względu na panującą tam niższą temperaturę, w stosunku do niższych warstw. Krople wody zaczynają rosnąć i łączyć się ze sobą (koalescencja). W zależności od panujących warunków w atmosferze, na tym etapie może zajść wiele procesów, które decydują o typie powstałego opadu atmosferycznego.
- Jeśli krople deszczu osiągną odpowiednią wagę, zaczną opadać z chmury, co skutkuje opadem deszczu, mżawką, czy też virgą.
- Gdy para wodna w chmurach zacznie się krystalizować (resublimacja), pomijając przy tym stan ciekły, powstanie śnieg.
- Jeśli skroplona para zacznie zamarzać wokół cząsteczki pyłu (jądra) i będzie utrzymywać się w chmurze, stale obrastając lodem powstanie grad.
Opady atmosferyczne są niezwykle istotne. Około 505 tysięcy kilometrów sześciennych wody spada każdego roku w postaci opadów atmosferycznych. Są one kluczowym elementem cyklu hydrologicznego (obiegu wody w przyrodzie) na Ziemi, a także odgrywają ogromną rolę w uzupełnianiu światowych zasobów wody pitnej.
Co ciekawe opady atmosferyczne nie występują wyłącznie na Ziemi – obserwujemy je również na innych planetach oraz na naturalnych satelitach (księżycach).
Rodzaje opadów atmosferycznych
Rodzaje opadów atmosferycznych rozdzielamy na opady unoszące się w powietrzu oraz na opady spadające na powierzchnię ziemi.
Opady spadające na powierzchnię ziemi to:
- Deszcz – opad atmosferyczny w postaci kropel wody o średnicy większej niż 0,5 mm.
- Mżawka – opad w postaci kropel wody poniżej 0,5 mm średnicy.
- Śnieg – opad w formie kryształków lodu w kształcie sześcioramiennych gwiazd.
- Grad – opad atmosferyczny w postaci kulistych bryłek lodu o średnicy powyżej 5 mm.
- Krupy – opad w formie małych kulek lodowych o średnicy mniejszej niż 5 mm.
Opady unoszące się w powietrzu to:
- Mgła – drobne kropelki wody lub kryształki lodu zawieszone na małej wysokości nad ziemią.
- Virga – przypomina deszcz, ale nie dociera on do powierzchni ziemi, ponieważ w czasie opadania wyparowuje.
- Chmury – skupisko pary wodnej zawieszonej w powietrzu w wyższych warstwach atmosfery.
- Pył wodny – przenoszone przez wiatr krople wody ze sfalowanych powierzchni wodnych.
Jak i czym mierzy się opady atmosferyczne?
Standardowym sposobem pomiaru opadów deszczu lub śniegu jest deszczomierz (pluwiometr). Wykorzystują go meteorolodzy i hydrologowie do zbierania i mierzenia ilości opadów atmosferycznych w określonym czasie na danym obszarze. Wykorzystuje się wiele typów deszczomierzy od prostych deszczomierzy z cylindrami pomiarowymi, po automatyczne urządzenia pomiarowe, które przekazują zdalnie wyniki pomiarów.
Do pomiaru opadów wykorzystuje się również sztuczne satelity znajdujące się na ziemskiej orbicie. Wykorzystują one do tego mikrofale oraz promieniowanie podczerwone. Z satelitów głównie korzysta się do wykonania pomiarów w miejscach, do których z jakichś przyczyn dostęp jest niemożliwy, żeby wykonać tam pomiary za pomocą zwykłego deszczomierza.
Wielkość opadów atmosferycznych podaje się w milimetrach lub w litrach na metr kwadratowy powierzchni.
Czy 1 mm deszczu to dużo?
1 mm opadu deszczu to inaczej 1 litr wody na powierzchni 1 metra kwadratowego. Czyli gdyby do zbiornika o szerokości i długości jednego metra wlać jeden litr wody na jego dnie warstwa wody miałaby wysokość 1 mm. Można więc powiedzieć, że 1 mm deszczu to lekki deszcz, mżawka.
Gdzie jest najwięcej opadów na świecie?
Najbardziej deszczowym miejscem na świecie jest Mawsynram – jest to wioska znajdująca się w stanie Meghalaya w północno-wschodnich Indiach. W 1985 roku spadło tam 26 000 mm w ciągu całego roku, co jest światowym rekordem. Średnio rocznie spada na tym obszarze prawie 12 000 mm deszczu – dla porównania w Polsce roczny opad deszczu to około 609 mm.
Zobacz także: Najzimniejsze miejsca na świecie
17 czerwca 2022 roku w Mawsynram w ciągu 24 godzin opad deszczu wyniósł 1003 mm – czyli 150% rocznych opadów w Polsce – co stanowi rekord opadów w ciągu 24 godzin. Poprzedni rekord z 1966 roku również należał do Mawsynram i wynosił 944 mm. Jest to bez wątpienia najbardziej deszczowe miejsce na Ziemi.
