Las to złożony ekosystem charakteryzujący się pionowymi warstwami, z których jest zbudowany. Lasy cechują się dużą liczbą rosnących drzew w swoim sąsiedztwie – powoduje to, że mają one znaczący wpływ na wszystkie warstwy leśne znajdujące się poniżej koron drzew.
Las składa się z czterech warstw, są to:
Ściółka leśna
Ściółka to najniższa warstwa ekosystemu leśnego znajdująca się bezpośrednio na ziemi. Składa się z martwych szczątków pochodzenia roślinnego (np. opadłe liście, owoce, czy nasiona) oraz pochodzenia zwierzęcego (np. pióra, sierść, czy odchody zwierzęce). Szczątki te zawierają wiele substancji odżywczych i minerałów, a w ściółce następuje naturalny proces dekompozycji (rozkładu) tych szczątków.
Odpowiedzialne są za to bakterie, grzyby i owady. Proces dekompozycji pozwala uwolnić zawarte w szczątkach cenne substancje, które zostaną ponownie wykorzystane m.in. przez inne organizmy, jak i samą glebę. W tym procesie powstaje próchnica glebowa, która stanowi ponad 80% materii organicznej w glebie.
Poza tym ściółka chroni glebę przed temperaturą i erozją wywołaną deszczem, czy wiatrem. Jest ona także miejscem zamieszkania wielu małych organizmów.
Runo leśne
Runo leśne to najniższa warstwa roślin i grzybów w lesie. Skład i struktura runa leśnego jest silnie uzależniona od otaczającego ją drzewostanu (najwyższej warstwy lasu). Składa się ona z małych krzewów (krzewinek), mszaków, traw, mchów i porostów – są to głównie małe rośliny z niezdrewniałą łodygą. W tej warstwie lasu żyją małe ssaki, płazy, gady oraz owady.
Gęste korony drzew zatrzymują światło słoneczne, przez co dolne warstwy lasu są zacienione, co powoduje, że runo leśne jest tam słabo rozwinięte albo w ogóle go nie ma. W zacienionym runie leśnym rozwijają się głównie rośliny cieniolubne (skiofity), są to przede wszystkim paprotniki, rośliny zielne oraz mchy i grzyby.
Coś takiego ma miejsce w wilgotnych lasach tropikalnych, gdzie dno lasu jest odcięte od światła słonecznego z powodu dużego zagęszczenia koron drzew. Podobnie jest w tajdze (borealne lasy iglaste), gdzie z powodu cienia runo jest słabo rozwinięte, ale zamiast tego rośnie tam dużo mchów i porostów.
Podszyt (podszycie lasu)
Podszyt to warstwa pomiędzy runem leśnym, a drzewostanem. Jest to warstwa roślin zawierająca krzewy oraz niskie drzewa o wysokości do 4 metrów. W warstwie podszycia lasu żyje wiele gatunków owadów i zwierząt. Dodatkowo wiele krzewów w warstwie podszytu wytwarza owoce, które dla stanowią pokarm dla leśnych zwierząt.
Podszyt reguluje klimat panujący wewnątrz lasu. Rzucając cień na niżej położone warstwy, zmniejsza temperaturę otoczenia, a tym samym zapobiega nadmiernemu parowaniu wody, dodatkowo rośliny podszytu zmniejszają wpływ wiatru na otoczenie, poprzez wyhamowanie wiatru.
Podobnie jak w przypadku runa leśnego – stan i skład podszytu jest zależny od drzewostanu, a dokładnie ilości światła słonecznego blokowanego przez większe drzewa. Z tego względu w podszycie często znajdziemy gatunki roślin tolerujące zwiększoną ilość cienia.
Korony drzew (drzewostan)
Korony drzew to najwyższa warstwa ekosystemu leśnego. W zależności od lasu warstwa ta może się składać wyłącznie z jednego gatunku drzewa (drzewostan jednogatunkowy), np. z sosny, ale może to być również wiele gatunków (drzewostan mieszany), np. sosna i dąb.
W drzewostanach mieszanych powstają tak zwane piętra, gdzie korony drzew poszczególnych gatunków znajdują się na różnej wysokości. Jest to spowodowane różnicą w tempie rozwoju gatunków drzew – gatunki drzew lubiące światło cechują się szybszym wzrostem w młodości, przez co są wyższe niż gatunki preferujące cień.
Z racji wysokiego położenia tej warstwy lasu, jest to doskonałe miejsce do mieszkania dla ptaków, które zakładają gniazda w koronach drzew oraz dziuplach.
