Motyle – ile żyją, jak wyglądają, co jedzą?

Motyl to liczny gatunek uskrzydlonych owadów o dużych, charakterystycznych skrzydłach i małym ciele. Motyle należą do rzędu “Lepidoptera” do tej samej grupy zaliczają się również ćmy. Lepidoptera w języku greckim oznacza łuskowate skrzydła, co doskonale pasuje do tych owadów z uwagi na fakt, że ich skrzydła pokryte są tysiącami malutkich łusek.

To, co wyróżnia motyle spośród innych owadów to ich duże, kolorowe skrzydła nadające im piękny, unikalny wygląd, który sprawia, że są jednym z najbardziej rozpoznawalnych owadów na świecie.

Na Ziemi żyje obecnie ponad 180 tysięcy gatunków motyli, co stanowi drugą po chrząszczach najliczniejszą grupę owadów. Motyle występują na całym świecie z wyjątkiem Antarktydy.

Jak wygląda motyl – opis motyla

Ciało motyla składa się z trzech segmentów – głowy, tułowia (ze skrzydłami) oraz odwłoku, a każdy z tych trzech segmentów posiada jedną parę odnóży. 

Głowa ma wiele istotnych elementów takich, jak czułki, duże oczy złożone z wielu mniejszych oczek oraz część gębowa. Dzięki tym narządom motyl wyczuwa, widzi i słyszy, co się dzieje dookoła niego, a aparat gębowy pozwala mu się odżywiać.

• Czułki znajdują się na szczycie głowy i są wyspecjalizowanymi narządami zmysłów. Za pomocą umieszczonych na ich powierzchni receptorów używane są do wyłapywania zapachów znajdujących się w powietrzu. Pomagają także w utrzymaniu równowagi oraz wykrywaniu ruchu.
• Oczy złożone oko motyla składa się z wielu mniejszych oczu, które nazywamy omatidium. Mózg motyla składa informacje ze wszystkich małych oczu w obraz otaczającego go świata.
• Część gębowa jest używana do zasysania płynów takich jak woda, nektar kwiatowy, soki owocowe, wyciekające soki z drzew oraz pot zwierząt. Gdy jest używana, ssawka wygląda jak drobna trąbka wychodząca z przedniej części głowy. Gdy nie jest używana, zwija się w spiralę.

W odwłoku znajdują się ważne organy, potrzebne do życia. W odwłoku znajdują się również przetchlinki, czyli malutkie otwory na bokach odwłoka przepuszczające powietrze do tchawek w układzie oddechowym, co pozwala motylowi oddychać. W odwłoku znajdują się również narządy reprodukcyjne, w odwłoku rozwijają się również jaja motyli, które pozostają tam aż do momentu złożenia ich przez samicę.

Odnóża motyli pełnią taką samą funkcję jak u innych zwierząt – pozwalają im się przemieszczać. Jednak mają jedną dodatkową funkcję, stopa motyla pomaga mu także w odczuwaniu smaku. Specjalnie czujniki odbierają substancje chemiczne z powierzchni, po której chodzą, pomagają im wyczuć smaczne pyłki i płyny.

Skrzydła motyla to ich najbardziej charakterystyczny element ciała. Motyle posiadają dwie pary skrzydeł, co łącznie daje cztery skrzydła – pomimo że na pierwszy rzut oka może się wydawać, że posiadają tylko dwa skrzydła, to obie strony tułowia mają skrzydło przednie oraz skrzydło tylne. Kształt, barwa oraz rozmiar skrzydeł mogą być różnorodne i zależą od gatunku motyla.

Oprócz tego, że skrzydła służą motylom do latania, to spełniają też inne funkcje. Dzięki wzorom oraz różnorodnym kolorom znajdującym się na skrzydłach służą one motylom do kamuflażu – są one mistrzami maskowania i stapiania się z tłem, aby ukryć się przed drapieżnikami. Trujące gatunki motyli takie jak Monarcha używają swoich skrzydeł do przechowywania toksycznych substancji, powoduje to, że są niejadalne dla zagrażającym im drapieżnikom.

Ile żyje motyl?

Wiele czynników ma wpływ na to, ile żyje motyl. Czynniki zewnętrzne takie jak pora roku i to gdzie mieszka mają duże znaczenie, a także zagrożenia w postaci drapieżników mogą skrócić czas życia motyla, dlatego niestety te piękne stworzenia nie mają zbyt długiej żywotności. 

Pomijając czynniki zewnętrzne, gatunek motyla ma największy wpływ na jego długość życia. Z racji tego, że niektóre gatunki migrują i hibernują, pozwala im to znacząco wydłużyć długość życia. Przeciętny dorosły motyl żyje od około dwóch do czterech tygodni, są także takie, które żyją jedynie kilka dni, jednak najdłużej żyjący motyl może pochwalić się długością życia do jednego roku.

Najdłużej żyjące motyle

Do najdłużej żyjących gatunków motyli zalicza się Latolistek cytrynek (Gonepteryx rhamni), którego długość życia wynosi nawet rok. Jest to możliwe dzięki hibernacji, w którą zapada na 7 miesięcy.

Innym długożyjącym gatunkiem jest Rusałka żałobnik (Nymphalis antiopa), którego długość życia także wynosi około 12 miesięcy. I jest to możliwe również dzięki hibernacji na kilka miesięcy.

Cykl życia motyla

Warto pamiętać, że poza fazą dorosłego owada (imago) motyle przechodzą przeobrażenie zupełne składające się z czterech faz, których czas trwania jest różny w zależności od gatunku.

1. Jaja – faza trwająca zazwyczaj od 3 do 7 dni, ale może się to znacząco różnic w zależności od gatunku motyla.
2. Larwa (gąsienica) – z jaja wykluwa się gąsienica, jest to faza, w której motyl spożywa bardzo duże ilości pokarmu, żeby móc się rozwijać. W zależności od gatunku i panujących warunków może trwać 2-5 tygodni.
3. Poczwarka – jest to nieruchome stadium, w którym larwa przestaje się odżywiać i przyjmować płyny. Trwa około 1-2 tygodnie.
4. Imago – dorosła forma motyla po opuszczeniu poczwarki, w tej formie motyl żyje do 12 miesięcy.

Czym i jak odżywiają się motyle?

Głównym źródłem pokarmowym większości motyli jest nektar z kwiatów. Chętnie piją również sok z gnijących owoców, które spadły z drzewa. Niektóre gatunki motyli odżywiają się też owocami, które inne zwierzęta wydalają ze swoimi odchodami. Błotnista woda to kolejne źródło pełne minerałów, piją także wodę z rowów melioracyjnych i rynien. Jeśli nie mogą znaleźć wyżej wymienionych płynów, piją soki z drzew. 

Motyle do spożywania pokarmów używają rozwijanej trąbki ssącej. Pozwala ona im wysysać nektar z wnętrza kwiatów oraz pić wodę.

Zobacz także: Jakie owady zapylają kwiaty?

Znaczenie motyli w przyrodzie

Motyle – jak każdy żyjący organizm – odgrywają w ekosystemie jakąś rolę, głównie jest to zapylanie kwiatów oraz dostarczanie pożywienia innym zwierzętom.

90% roślin okrytonasiennych zapylane jest za pomocą owadów i do tej grupy owadów należą również motyle. Motyle – jak wiele innych owadów – odżywiają się pyłkiem i nektarem kwiatowym, oznacza to, że na swoim ciele przenoszą pyłek z jednej rośliny na drugą, co pozwala zapłodnić komórkę jajową rośliny.

Wiele gatunków motyli migruje na duże dystanse. Pyłek kwiatowy zebrany w jednym miejscu motyle przenoszą kilka tysięcy kilometrów dalej w czasie swojej podróży, co wspomaga różnorodność biologiczną gatunków roślin, a także wzmacnia system odpornościowy roślin.

Motyle znajdują się na dole łańcucha pokarmowego w naturze. Stanowią one pożywienie dla wielu zwierząt, m.in. ptaków, pająków, myszy, gadów, a także wielu innych zwierząt.

Uważa się również, że obecność motyli to wskaźnik zdrowego środowiska i zdrowego ekosystemu.