Klimat w wielu miejscach na Ziemi potrafi być nad wyraz nieprzyjemny, szczególnie w pewnych porach roku. Żeby przezimować gorszy czas i zwiększyć swoje szanse na przeżycie, zwierzęta podejmują się sezonowej migracji. Miejsca, do których emigrują, gwarantują większą szansę na zdobycie pożywienia, wody, czy schronienia.
Czym jest migracja zwierząt i dlaczego zwierzęta migrują?
Migracja zwierząt, nazywana również wędrówką zwierząt, polega na przemieszczaniu się zwierząt w inne miejsce, a po pewnym czasie ich powrót. Jedne zwierzęta migrują sezonowo, inne w celu rozmnażania się, a jeszcze inne w celu poszukiwania jedzenia. Powód migracji zwierząt może być różny, ale wszystkie mają na celu zwiększenie szans na przetrwanie gatunku.
Zobacz także: Najwolniejsze zwierzęta na świecie
Wędrówki zwierząt mogą odbywać się cyklicznie lub niecyklicznie.
Wędrówka cykliczna (regularna) to migracja, która się regularnie powtarza. Może być ona wywołana zmianą pory roku, trudnościami ze zdobyciem pokarmu, chęcią uniknięcia zagrożenia ze strony drapieżników, lub może to być również wędrówka w celu rozmnażania.
Wędrówka nieregularna to migracja, która nie powtarza się cyklicznie. Jest ona najczęściej spowodowana klęskami żywiołowymi, czy innymi zdarzeniami, które uniemożliwiają zwierzętom pozostanie na danym obszarze.
Jakie zwierzęta migrują?
Wędrówki występują u wszystkich kręgowców, czyli u ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków. Ale także niektórych bezkręgowców, jak owady, czy skorupiaki. Wędrować mogą pojedyncze osobniki, stada, a nawet całe populacje zwierząt.
Najbardziej znanym przykładem migracji zwierząt są wędrówki długodystansowe ptaków, które wylatują zimą do ciepłych krajów. Podczas tej podróży ptaki potrafią przebyć dystans wynoszący kilka tysięcy kilometrów. Możliwe, że nawet połowa wszystkich gatunków ptaków migruje z powodu zmian pór roku.
Największy pokonany dystans rocznie przypisuje się burzykowi szaremu, który w ciągu roku przemieszcza się na dystansie 64 tysięcy kilometrów. Ptak ten gnieździ się na wyspach znajdujących się na półkuli południowej w pobliżu Chile, Nowej Zelandii i Australii, a zimą wyrusza na półkulę północną w pobliże Kalifornii, Japonii i Alaski, gdzie wówczas jest lato.
Lanzi, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Około 120 gatunków ryb migruje między wodami słonymi i wodami słodkimi, są to gatunki diadromiczne (dwuśrodowiskowe). Migracja ryb odgrywa kluczową rolę w procesie tarła, czyli okresie godowym ryb. Ale poza okresem tarłowym niektóre ryby migrują również w celu znalezienia pokarmu, jak okoń pospolity, sandacz pospolity, czy stornia.
Wśród owadów znanymi gatunkami migrującymi na duże odległości są pewne gatunki motyli, ważek, a także szarańcza. Wędrówki tego ostatniego owada, mogą przynieść ludziom dużo problemów. To dlatego, że rój szarańczy składający się z miliardów osobników podczas swojej wędrówki niszczy uprawy, tym samym wywołując problemy z żywnością, czy nawet klęski głodowe.
Ssaki również podejmują się migracji. Na lądzie największy dystans w ciągu roku pokonuje wilk szary, bo aż 7 200 kilometrów. Największe stworzenia na naszej planecie – czyli te z rodziny płetwalowatych – wędrują między wodami ciepłymi i chłodnymi, gdy pora roku się zmienia. Przedstawiciel gatunku pływacza szarego w 2015 roku przepłynął dystans ponad 22 tysiące kilometrów, co czyni go rekordzistą jeśli chodzi o największy przebyty dystans przez ssaka.
Skąd ptaki wiedzą, gdzie mają lecieć?
Podczas swoich dalekich lotów, za kompas w terenie służą ptakom pozycje słońca i księżyca, pozycja gwiazd na niebie jak i również ziemskie pole magnetyczne. Wykorzystując te informacje, ptaki potrafią dotrzeć do celu, podobnie jak w dawnych czasach żeglarze.
Wielkie migracje zwierząt
Serengeti to obszar geograficzny na terenie Kenii i Tanzanii, na którym występuje największa cykliczna wędrówka zwierząt na świecie. Każdego roku, o tej samej porze, prawie 2 miliony gnu, ponad 250 tysięcy zebr, 470 tysięcy gazeli, a także setki tysięcy innych zwierząt przemieszcza się na obszarze Serengeti, w kierunku bardziej żyznych terenów.
Migracje zwierząt w Polsce
W Polsce z migrującymi zwierzętami kojarzą się z pewnością ptaki, które wylatują na zimę w kierunku ciepłych krajów. Są to m.in. bociany, czaple, jaskółki, skowronki, czy żurawie. W Polsce te ptaki miałyby problem ze znalezieniem pożywienia w czasie zimy, więc podejmują się wyprawy na południe, do cieplejszych obszarów w pobliżu równika.
Ale są też gatunki ptaków, które nie latają aż tak daleko na południe i przylatują na zimę do Polski, jak np. myszołów, gil, czy jemiołuszka, które przylatują do nas z mroźnej Skandynawii, gdzie zima jest surowsza niż u nas.
